LHBTIQA+ staat voor:
Een lesbische vrouw is een vrouw die zich emotioneel, romantisch en/of seksueel aangetrokken voelt tot andere vrouwen. Lesbisch zijn gaat niet alleen over relaties of seksuele voorkeur, maar ook over hoe iemand zich identificeert en voelt. Sommige vrouwen gebruiken liever de term homoseksuele vrouw, anderen voelen zich prettiger bij ‘lesbisch’ – beide zijn even geldig.
Waar komt de term vandaan?
Het woord ‘lesbisch’ is afgeleid van het Griekse eiland Lesbos, waar de dichteres Sappho in de oudheid schreef over liefde en verlangen tussen vrouwen. Daarom wordt soms ook de term Sapphische liefde gebruikt. Deze term is poëtisch en historisch, maar in het dagelijks taalgebruik inmiddels minder gangbaar.
Welke termen worden gebruikt?
Taal is voortdurend in ontwikkeling. Lesbische vrouwen gebruiken verschillende woorden om zichzelf te beschrijven. Hier een overzicht, met context:
Lesbische vrouw – de meest gangbare en neutrale term.
Lesbienne – nog steeds in gebruik, maar door sommigen als iets verouderd ervaren.
Lesbi – korte vorm die in de jaren ’80 populair was; soms nog gebruikt in community's.
Lesbo – informele term met een wat stoerdere klank; door sommigen geclaimd als geuzennaam, maar voor anderen juist als kwetsend ervaren.
Pot – oorspronkelijk een scheldwoord (afgeleid van o.a. ‘lollepot’), dat door sommigen is teruggeëist als krachtterm, maar nog steeds niet door iedereen als positief wordt gezien.
Wees altijd voorzichtig met het gebruik van informele of historische termen. Het is respectvol om mensen te benoemen zoals zij zichzelf noemen. Vragen mag, aannames liever niet.
Lesbische zichtbaarheid
Lesbische vrouwen zijn er in alle vormen, leeftijden, culturen en achtergronden. Toch zijn ze in media en samenleving vaak minder zichtbaar dan andere groepen binnen de regenbooggemeenschap. Daardoor kunnen lesbische vrouwen zich soms onbegrepen of genegeerd voelen – zelfs binnen lhbti+ kringen. Het vergroten van herkenning, representatie en veiligheid is daarom belangrijk.
Homoseksualiteit is een seksuele oriëntatie waarbij iemand zich aangetrokken voelt tot mensen van hetzelfde geslacht. Die aantrekking kan romantisch, emotioneel en/of seksueel zijn. Homoseksualiteit gaat niet alleen over gedrag, maar vooral over wie je je aangetrokken voelt en hoe je jezelf identificeert.
Mensen die zich als homoseksueel identificeren, kunnen zich aangetrokken voelen tot mensen van hetzelfde gender.
Een homoseksuele man wordt vaak ook aangeduid als homo.
Een homoseksuele vrouw noemt zichzelf meestal lesbisch.
Iedereen die zich herkent in deze gevoelens en identificatie, mag zichzelf homoseksueel of lesbisch noemen – ongeacht relaties of ervaringen.
Terminologie & achtergrond
De term ‘homoseksualiteit’ is samengesteld uit het Griekse woord homoios (“gelijk”) en het Latijnse sexus (“geslacht”). Dat betekent dus letterlijk: gericht op hetzelfde geslacht.
Omdat “homo” in het Latijn ook “man” betekent, wordt soms ten onrechte gedacht dat het alleen om mannen zou gaan. Daarom maken we vaak onderscheid tussen homoseksuele mannen (homo’s) en homoseksuele vrouwen (lesbiennes) – beiden vallen onder de paraplu van homoseksualiteit.
De term ‘homofiel’, ooit door het COC in de jaren '40 gebruikt om het minder seksueel en ‘netter’ te laten klinken, is inmiddels verouderd en wordt vandaag de dag als afstandelijk of denigrerend ervaren. Ook woorden als ‘holebi’ zijn in Nederland grotendeels vervangen door de bredere en inclusievere afkorting LHBTIQA+.
Misverstanden & stereotypen
Net als andere seksuele oriëntaties is homoseksualiteit niet iets dat je kiest. Mensen ontdekken hun gevoelens vaak op jonge leeftijd en leren daar op hun eigen tempo mee omgaan. Homoseksuele mensen leven net als ieder ander in allerlei vormen van relaties: kort of lang, monogaam of open, met of zonder kinderen – er is geen vaste vorm.
Stereotiepe beelden van homo’s of lesbiennes doen geen recht aan de grote diversiteit binnen de gemeenschap. Homoseksualiteit komt in alle culturen, religies, leeftijden en lagen van de bevolking voor.
Biseksualiteit is een seksuele oriëntatie waarbij iemand zich aangetrokken kan voelen tot mensen van meer dan één gender – bijvoorbeeld tot mensen van zowel hetzelfde als een ander gender. Dat kan gaan om romantische, emotionele en/of seksuele aantrekking. Sommige mensen voelen zich even sterk tot verschillende genders aangetrokken; anderen voelen meer of minder aantrekking tot één van de twee. Dit maakt iemands biseksuele identiteit niet minder geldig.
Biseksualiteit is een vorm van bi+ zijn. De ‘plus’ staat voor de vele manieren waarop mensen aantrekking kunnen ervaren tot meerdere genders – waaronder panseksualiteit, queer, biromantisch of fluïde.
✱ Definitie gebaseerd op Bi+ Nederland: “Iedereen die zich aangetrokken voelt tot meer dan één gender (niet per se tegelijkertijd of in gelijke mate), mag zichzelf bi+ noemen.”
Vooroordelen en onzichtbaarheid
Biseksuele mensen krijgen helaas vaak te maken met vooroordelen – zowel van buiten als binnen de lhbtqia+ gemeenschap. Veelvoorkomende misverstanden zijn:
“Je wilt gewoon niet kiezen.”
“Je bent vast promiscue of niet monogaam.”
“Je doet alsof, je bent eigenlijk homo of hetero.”
“Biseksualiteit is maar een fase.”
Deze ideeën zijn pijnlijk én onjuist. Veel bi+ mensen hebben langdurige, liefdevolle relaties, zijn monogaam als ze dat willen, en weten heel goed wie ze zijn. Biseksualiteit is géén verwarring, twijfel of tussenstap – het is een op zichzelf staande en volwaardige identiteit.
Moeilijk zichtbaar
Omdat biseksualiteit vaak wordt beoordeeld op basis van iemands partner, worden bi+ mensen vaak als homo of hetero gezien. Een vrouw met een vriendin wordt vaak als lesbisch gezien, en een man met een vriend als homo – terwijl ze zich misschien biseksueel identificeren.
Pas als iemand daar expliciet over vertelt, wordt de bi+ identiteit erkend. Daardoor voelen veel bi+ mensen zich onzichtbaar – zelfs binnen de regenbooggemeenschap.
Positieve verandering
Gelukkig groeit de zichtbaarheid en acceptatie van bi+ mensen, zeker onder jongeren. Steeds meer mensen herkennen zichzelf in een fluïde seksuele oriëntatie en voelen ruimte om die openlijk te benoemen. Bi+ zijn is net zo normaal, waardevol en echt als elke andere seksuele oriëntatie.
Een transgender persoon is iemand van wie de genderidentiteit – het innerlijk gevoel van man, vrouw, beide of geen van beide – niet overeenkomt met het geslacht dat die bij geboorte is toegewezen.
Transgender personen kunnen zich bijvoorbeeld identificeren als man, vrouw, non-binair, genderfluïde of agender. De term ‘transgender’ is een overkoepelende term voor iedereen die zich op een andere manier identificeert dan wat op basis van het geboortegeslacht werd verwacht.
Transitie is persoonlijk
Niet iedere transgender persoon kiest ervoor om medische stappen te zetten, zoals het gebruik van hormonen of het ondergaan van operaties. Dit is een persoonlijke beslissing en afhankelijk van wat iemand nodig heeft of wil. Er zijn ook praktische of medische redenen waarom iemand niet kan of wil ingrijpen in diens lichaam. Iemand is niet ‘meer’ of ‘minder’ transgender afhankelijk van medische keuzes.
Wat telt is respect
Het is belangrijk om mensen aan te spreken met de naam en voornaamwoorden die bij hun identiteit passen. Die keuze verdient altijd respect. Vraag liever dan te gokken, en vermijd verouderde termen zoals “transseksueel” of “transgenderist” – deze worden vaak als kwetsend of achterhaald ervaren.
Travestie en transgender
Sommige mensen kleden zich graag in kleding die volgens traditionele normen bij een ander gender hoort. Dit heet travestie. Travestieten identificeren zich meestal niet als transgender. Het is belangrijk om deze begrippen niet met elkaar te verwarren.
Er is meer dan man en vrouw
Niet iedereen voelt zich thuis in de tweedeling van man of vrouw. Sommige mensen zijn non-binair: zij vallen buiten of tussen de traditionele hokjes. Ook dit valt onder de paraplu van transgender. Er is niet één manier om trans te zijn – ieders ervaring is uniek.
Een intersekse persoon is iemand die geboren is met een lichaam dat niet volledig past binnen de medische of culturele normen van ‘typisch mannelijk’ of ‘typisch vrouwelijk’. Dit kan bijvoorbeeld gaan om variaties in chromosomen, hormonen, geslachtsorganen of geslachtskenmerken bij de geboorte of in de puberteit.
Intersekse is een aangeboren lichamelijke variatie. Het is dus geen genderidentiteit of seksuele oriëntatie. Intersekse mensen kunnen zich identificeren als man, vrouw, non-binair of op een andere manier – net zoals ieder ander.
Hoe vaak komt het voor?
Ongeveer 1 op de 90 mensen wordt geboren met een intersekse variatie. Dat is vergelijkbaar met het aantal mensen met rood haar. Toch is er nog veel onbekendheid en taboe rond intersekse. Veel intersekse mensen hebben te maken met onbegrip, onzichtbaarheid en soms zelfs onnodige medische ingrepen op jonge leeftijd – zonder hun eigen toestemming.
Waarom is zichtbaarheid belangrijk?
Lange tijd werd intersekse vooral benaderd als een ‘medisch probleem’ dat gecorrigeerd moest worden. Tegenwoordig pleiten intersekse personen en belangenorganisaties juist voor erkenning, autonomie en zelfbeschikking. Er is niets mis met een intersekse lichaam – het is gewoon één van de vele manieren waarop mensen bestaan.
Zichtbaarheid en educatie zijn belangrijk om stereotypen en stigma’s te doorbreken, en om ruimte te maken voor alle vormen van seksediversiteit.
Welke termen gebruiken we?
Intersekse is de meest gangbare, neutrale term.
De term DSD (Differences/Disorders of Sex Development) wordt soms in medische context gebruikt, maar wordt door veel intersekse personen als stigmatiserend ervaren.
Spreek niet van ‘hermafrodiet’ – dit is een verouderde en beledigende term die niet past bij mensen.
Vraag bij twijfel altijd hoe iemand zichzelf noemt, en respecteer diens taal en grenzen.
Aseksualiteit is een seksuele oriëntatie waarbij iemand weinig tot geen seksuele aantrekking ervaart tot anderen. Dat betekent niet dat iemand geen relaties of gevoelens kan hebben – veel aseksuele mensen hebben wel romantische, affectieve of emotionele relaties.
Aseksualiteit is een geldig en natuurlijk onderdeel van de seksuele diversiteit. Net als bij andere oriëntaties is er binnen aseksualiteit veel variatie.
Verschillende vormen van aseksualiteit
Binnen het asexuele spectrum zijn er verschillende belevingen:
Aseksueel – iemand die geen seksuele aantrekking ervaart.
Grijze aseksualiteit – iemand die af en toe of onder bepaalde omstandigheden seksuele aantrekking ervaart.
Demiseksueel – iemand die alleen seksuele aantrekking ervaart na een sterke emotionele band.
Daarnaast onderscheiden veel mensen ook hun romantische oriëntatie. Iemand kan bijvoorbeeld aseksueel én heteroromantisch zijn (zich romantisch aangetrokken voelen tot mensen van een ander gender), of homo-, bi- of aromantisch.
Wat aseksualiteit níet is
Aseksualiteit is niet hetzelfde als celibaat of een bewuste keuze om geen seks te hebben.
Het is geen medische aandoening, geen trauma of iets dat ‘hersteld’ moet worden.
Aseksuele mensen kunnen wel seksuele gevoelens of behoeftes hebben, maar ervaren geen (of zelden) aantrekking tot anderen.
Erkenning en zichtbaarheid
Aseksuele mensen krijgen vaak te maken met onbegrip, zoals:
“Je hebt gewoon nog niet de juiste persoon gevonden.”
“Dat gaat wel over.”
“Iedereen wil toch seks?”
Deze aannames zorgen ervoor dat aseksuele mensen zich vaak onzichtbaar of niet serieus genomen voelen – zelfs binnen de lhbtiqa+ gemeenschap. Erkenning, respect en representatie zijn belangrijk om een veilige plek te bieden aan mensen op het aseksuele spectrum.
De Q in LHBTIQA+ staat voor queer. Het is een verzamelterm voor mensen die zich niet (volledig) thuis voelen binnen de traditionele categorieën van gender, seksuele oriëntatie of romantische aantrekking.
Wat betekent queer?
Het woord queer betekent letterlijk “vreemd” of “anders”. Het werd vroeger als scheldwoord gebruikt tegen mensen die afweken van hetero- en cisnormen. In de afgelopen decennia hebben veel mensen in de regenbooggemeenschap het woord teruggeëist als een positieve, inclusieve en zelfgekozen identiteit.
Queer is tegenwoordig een paraplubegrip dat ruimte biedt aan diversiteit en fluïditeit. Mensen gebruiken het bijvoorbeeld als ze:
zich niet willen vastpinnen op één label (zoals homo, lesbisch of bi);
zich niet (volledig) identificeren als man of vrouw;
zich afzetten tegen het idee dat je seksualiteit of gender moet verklaren of bewijzen;
leven buiten de standaard genderrollen of heteronormen.
Sommige mensen gebruiken queer als activistisch of politiek label, omdat het zich uitspreekt tegen systemen die mensen in hokjes plaatsen.
Niet iedereen voelt zich prettig bij de term
Hoewel queer steeds vaker wordt gebruikt – vooral door jongere generaties – voelt niet iedereen zich er prettig bij. Omdat het woord een geschiedenis heeft als scheldwoord, kiezen sommige mensen liever andere termen, zoals lesbisch, bi+, homo, trans of non-binair.
Dat is helemaal oké: hoe iemand zich identificeert, is persoonlijk en verdient respect.
Belangrijk om te weten
Queer is géén vaagheid – het is juist een ruimte voor wie zich niet in bestaande termen herkent of dat niet wil.
Niet iedereen binnen de lhbtqi+ gemeenschap gebruikt de term queer – en dat hoeft ook niet.
Vraag liever hoe iemand zichzelf noemt dan in te vullen.
Bronnen: www.wikipedia.org, https://www.transgendernetwerk.nl, https://transvisie.nl, https://biplus.nl/, https://coc.nl/, https://www.zijaanzij.nl/, https://www.movisie.nl/, https://www.ggd.nl/, https://nnid.nl/, https://www.asexuality.org/
Zonder jouw hulp is er geen COC. Met jouw activisme en donaties bereiken we meer emancipatie, sociale acceptatie en gelijke rechten. We hebben je dus hard nodig - of je nou bijdraagt met tijd, kennis of geld.
Het COC is de oudste nog bestaande belangenvereniging voor LHBTIQA+. COC Nederland werd in 1946 opgericht in Amsterdam. Sinds juli 2000 is de functie van het landelijke COC veranderd naar een overkoepelend orgaan, federatie Nederlandse Vereniging tot Integratie van Homoseksualiteit COC, dat wordt gevormd door de verschillende zelfstandige COC’s in Nederland.
Je wilt gewoon jezelf kunnen zijn – of je nu lesbisch, homo, bi, queer, hetero, pan, aseksueel of iets anders bent. Toch is dat niet altijd vanzelfsprekend. Ook in Nederland ervaren veel mensen nog onbegrip, uitsluiting of discriminatie vanwege hun seksuele oriëntatie, genderidentiteit of expressie.
Durf jij open te zijn over wie je bent?
Hoe veilig voelt het op jouw school, sportclub, werk of vereniging?
COC Zeeland & West-Brabant zet zich in voor een omgeving waarin jij écht jezelf kunt zijn – overal.
Wat is LHBTIQA+ en waar kan je meer informatie aanvragen.